Κάρπαθος

Πρωτεύουσα: Όλυμπος

ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ

Για την ονομασία του νησιού, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ο θρύλος του νησιού αναφέρει, ότι επειδή οι πρώτοι κάτοικοι αγαπούσαν υπερβολικά τον τόπο τους, έκλεψαν τους Ολύμπιους θεούς και τους έφεραν εδώ. Για την πράξη αυτή, ονομάστηκαν Αρπάθεοι. Αργότερα μετατράπηκε σε Καρπάθεοι και τέλος σε Καρπάθιοι, οπότε και η Κάρπαθος. Ο Όμηρος την ονομάζει Κράπαθο, σύμφωνα με αναφορά στα Γεωγραφικά του Στράβωνα. Άλλα αρχαία ονόματα του νησιού είναι: Τετράπολις, Ανεμόεσσα και Ανεμούσα, ενώ κατά το Μεσαίωνα ονομαζόταν Scarpanto (η ονομασία αυτή για το νησί επιβιώνει ακόμη στα ιταλικά). Η Κάρπαθος έχει δώσει το όνομά της στο πέλαγος που την περιβρέχει, στο Καρπάθιο Πέλαγος.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Αξίζουν επίσκεψης μια από τις 18 παλαιοχριστιανικές βασιλικές του νησιού, όπως η Αγία Αναστασία στην Αρκάσα ή η Αγία Φωτεινή στην πόλη της Καρπάθου ή τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Βρυκούς στα βόρεια του νησιού και τα ερείπια της Αρκεσίας στο Παλαιόκαστρο της Αρκάσας, καθώς και το Κάστρο και η αρχαία ακρόπολη του Απερίου.

Στο Λευκό (30 χλμ. απ' την πόλη), υπάρχει η Ρωμαϊκή δεξαμενή και αρχαιολογικά ερείπια. Στην πόλη της Καρπάθου και στην Αρκάσα υπάρχουν αρχαίοι θαλαμωτοί τάφοι, δείγμα των οποίων υπάρχει στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καρπάθου. Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτοι σε ολόκληρο το νησί παραδοσιακοί ανεμόμυλοι και παραδοσιακά κτήρια.

Στην πόλη της Καρπάθου, υπάρχουν δύο κτήρια των Ιταλών: το Λιμεναρχείο και το Επαρχείο, στο οποίο στεγάζεται επίσης, σε δύο από τις πτέρυγές τους, το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Δικαστική Αίθουσα. Σε όλο το νησί υπάρχουν διάσπαρτα κατασκευάσματα των Ιταλών, όπως γεφύρια, υδραγωγεία, πηγές, κτήρια, νεκροταφεία κ.α. Τα μουσεία που υπάρχουν στο νησί είναι: το Αρχαιολογικό μουσείο πόλεως Καρπάθου, το Λαογραφικό μουσείο Μενετών, το Αρχαιολογικό μουσείο Αρκάσας, το Αγροτικό μουσείο Πυλών και το Λαογραφικό μουσείο Όθους. Λαογραφική συλλογή με παραδοσιακές φορεσιές υπάρχει στη Βολάδα, ενώ πινακοθήκη-ιστορικό πολιτιστικό κέντρο υπάρχει στο Απέρι.

ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Το βραχώδες, αλλά παλαιότερα καταπράσινο νησί, που όμως έχει πλέον καεί σε ένα μικρό μέρος του, κυρίως στα νότια, χαρακτηρίζεται από τις ψηλές βουνοκορφές του, οι οποίες αγγίζουν τα 1220 μ. Βέβαια, διατηρεί ακόμα μέτριας έκτασης πυκνά και αραιότερα πευκοδάση στα βόρεια και στα κεντρονότια του νησιού.

Έτσι, το έντονο ανάγλυφο του νησιού χαρίζει στον επισκέπτη τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, συνδυάζοντας την ομορφιά του βουνού και της θάλασσας. Ψηλά βουνά απ' τη μια και απότομες χαράδρες από την άλλη. Στα βράχια και τις βραχώδεις ακτές υπάρχουν ο Μαυροπετρίτης και ο Αιγιόγλαρος, δύο υπό εξαφάνιση είδη πουλιών. Η Κάρπαθος είναι ,επίσης, πέρασμα αποδημητικών πτηνών.

Μικροί κολπίσκοι και παραλίες με κρυστάλλινα νερά σχηματίζονται κατά μήκος όλης της ανατολικής πλευράς του νησιού και προσεγγίζονται εύκολα, οι περισσότερες είτε με το ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο, είτε με εκδρομικά πλοιάρια από την πόλη της Καρπάθου. Μερικές από αυτές έχουν βραβευθεί με την τιμητική γαλάζια σημαία, λόγω της ασφάλειας, της οργάνωσης και της καθαριότητάς τους. Υπάρχουν και άγνωστες και απόκρημνες ακτές, που προσεγγίζονται με μονοπάτια που περνούν μέσα από πεύκα και πηγές. Υπάρχουν επίσης σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, κυρίως στα κεντρικά του νησιού.

Στα βόρεια του νησιού εκτείνεται η ακατοίκητη νησίδα Σαρία, με την οποία η Κάρπαθος παλαιότερα ήταν ενωμένη.

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ (ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ)

Η παλαιά πρωτεύουσα του νησιού ήταν το Απέρι, 8 χλμ. από τη σημερινή πρωτεύουσα του νησιού και αθέατο από τη θάλασσα. Το Απέρι ήταν, λοιπόν, διοικητική και πολιτιστική πρωτεύουσα του νησιού και έδρα της μητρόπολης. Επίνειο και μετόχι των Απεριτών ήταν το Ποσί, στο οποίο το 1820 κτίστηκαν μερικές αποθήκες και πηγάδια και περίπου το 1850 δημιουργήθηκε ένας οικισμός 50 κατοίκων με καταγωγή από Απέρι, Βωλάδα και Μενετές. Λόγω των πολλών πηγαδιών, το Ποσί μετονομάστηκε σε Πηγάδια και το 1892 με περίπου 150 κατοίκους έγινε πρωτεύουσα του νησιού.

Μετά απ' όλα αυτά κατέβηκαν και άλλοι πληθυσμοί από τα άλλα χωριά και μέχρι το 1998, τα Πηγάδια αποτελούσαν αυτόνομο δήμο, οπότε και έγινε έδρα του Καποδιστριακού δήμου Καρπάθου. Σήμερα, τα Πηγάδια είναι μια σύγχρονη πόλη περίπου 3000 κατοίκων, με πολλά ξενοδοχεία και υπηρεσίες, καφετέριες και εστιατόρια. Εδώ βρίσκονται διάσπαρτα μνημεία από την εποχή των Ιταλών και η αρχαία ακρόπολη του αρχαίου Ποσιδείου. Στα Πηγάδια υπάρχει σύγχρονη οργανωμένη μαρίνα σκαφών αναψυχής και το κύριο λιμάνι του νησιού.