Χάλκη

 Πρωτεύουσα: Χάλκη

ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ

Για την προέλευση της ονομασίας του νησιού υπάρχουν δύο εκδοχές: ονομάστηκε έτσι είτε από τα ορυχεία και τα εργαστήρια επεξεργασίας χαλκού, που υπήρχαν στο νησί κατά την αρχαιότητα  είτε από τη φοινικική λέξη "κάρκι" ή "κάλχι", που σημαίνει "πορφύρα", το οποίο είναι όστρακο που υπήρχε άφθονο στις ακτές του νησιού τότε, και το οποίο εμπορεύονταν οι Φοίνικες (εκδοχή που είναι και η πιθανότερη).

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ

Η Χάλκη είναι ένα ελληνικό νησί του νοτιοανατολικού Αιγαίου στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων. Βρίσκεται 5 μίλια δυτικά από το ακρωτήριο Αρμενιστής της Ρόδου, ΝΑ της Τήλου στο ΒΑ Καρπάθιο πέλαγος. Υψηλότερες κορυφές είναι: το Μεροβίγλι (593 μ.) στο ΒΑ τμήμα της νήσου και ο Προφ. Ηλίας (578 μ.) στο κεντρικό τμήμα. Οι δε ακτές είναι ως επί το πλείστον απότομες και βραχώδεις με μικρές παραλίες από άμμο και κροκάλες, κυρίως στο βόρειο και νότιο τμήμα της νήσου. Τα νερά της θάλασσας γύρω από το νησί είναι τα πιο καθαρά που έχει δει ποτέ κανείς! Στο ΝΑ άκρο σχηματίζεται το ακρωτήριο Κρεβάτι, βόρεια του οποίου εκτείνεται ο όρμος Εμπορειό, στο μυχό του οποίου βρίσκεται και το ομώνυμο χωριό Χάλκη ή Νημποριό ή Ιμποριό (εκ παραφθοράς "Νέο Εμποριό"). Ο οικισμός είναι πανέμορφος με κατοικίες νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, που φανερώνουν μεγαλείο αλλοτινών καιρών. Το ΒΑ άκρο καταλήγει στο ακρωτήριο Λιμανάρι, ενώ στο ΒΔ άκρο σχηματίζεται μικρή χερσόνησος, που καταλήγει στο ακρωτήριο Κέφαλος.

ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Η επιφάνεια του νησιού είναι 28 τ. χλμ. με ανάπτυγμα ακτής 34 χιλιομέτρων και 313 κατοίκους (απογραφή 2001). Γενικά το έδαφος της Χάλκης είναι ημιορεινό και άγονο. Η γενική όψη της Χάλκης χαρακτηρίζεται ως ορεινή πλην όμως των ορεινών συγκροτημάτων, τα οποία  διακόπτονται από πεδινές, μικρές ή μεγάλες εκτάσεις, όπως η κοιλάδα των Ζιών, του Ποντάνου, το Λεντάκι, του Κισσού κλπ. Σε αυτές τις κοιλάδες υπήρξε κατά την αρχαιότητα πλούσια παραγωγή δημητριακών, η οποία ευνοούνταν από το έδαφος, αλλά και το εύκρατο μεσημβρινό κλίμα της Χάλκης. Σύμφωνα με το βιβλίο "η Χάλκη της Δωδεκανήσου" του Κ.Ηλιάδη, η καρπερότητα του εδάφους της Χάλκης είχε εκθειαστεί από Αρχαίους συγγραφείς όπως ο Θεόφραστος στο έργο του "Περί φυτών και ιστορίας". Σημειώνεται ότι μεταξύ Χάλκης και Ρόδου υφίστανται πολλές μικρές νησίδες, βραχονησίδες και ύφαλοι, που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Μεγαλύτερη αυτών των νησίδων είναι η Αλιμιά. Στον δε πορθμό Χάλκης - Τήλου υφίσταται η Αντίτηλος.

Ταφικά μνημεία - Πάνω από 20 τάφοι και αρκετά ευρήματα βρέθηκαν το 1930 στη μοναδική συστηματική αρχαιολογική έρευνα που διενεργήθηκε στο νησί.

Σπηλιά του Αράπη - Αρχαίος τάφος. Ενδείξεις αρχαίου οικισμού (Χωριό) - Αρχαία μέλη βρίσκονταν χτισμένα στον τοίχο του νεκροταφείου, όπου  μεγάλες πελεκητές πέτρες, τοίχοι και κεραμικά μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίου οικισμού.

Ισοδομικός τοίχος (Χωριό - 4ος αι. π.Χ.) - Στην είσοδο του κάστρου, πάνω από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, φέρει την επιγραφή "ΙΣΑΝΔΡΟΣ ΙΑΡΑΤΕΥΣ".     

Δωρικό κιονόκρανο (Χωριό - 4ος αι. π.Χ.) - Στο μοναστήρι του Αγίου Κωνσταντίνου.

Βωμός (Φοινίκι) - Στο ναό του Άη Ζαχαρία, με βούκρανο ανάγλυφο.

Καμμένος Σπήλιος - Το 1658 ο Βενετός Μοροζίνι, για να εκδικηθεί τους Χαλκίτες, επειδή ειδοποίησαν τους Ροδίους για την παρουσία του, ανατρέποντας τα σχέδιά του για αιφνιδιασμό και κατάκτηση, εξόντωσε τους κρυμμένους εκεί κατοίκους ανάβοντας φωτιά στο στόμιο.

Τρεις ανεμόμυλοι - Πρόσφατα επιδιορθωμένοι, χτισμένοι ψηλά (στο αριστερό τμήμα του νησιού), προσφέρουν πανοραμική θέα του λιμανιού.

Εγκαταλελειμμένο Χωριό - Η παλιά πρωτεύουσα της Χάλκης, χτισμένο σε επιλεγμένη τοποθεσία για τη αποφυγή των πειρατικών επιδρομών. Στην περιοχή βρίσκεται ενετικό κάστρο (14ος - 15ος αι.) και πολλά λιθόκτιστα σπίτια, μισογκρεμισμένα πλέον, και νεκροταφείο με επαναχρησιμοποιημένες σαρκοφάγους και αψιδωτούς λίθινους τάφους.